Sanallaştırma
Sanallaştırma (virtualization), bir fiziksel donanım kaynağını birden fazla sanal ortam veya sistem gibi çalışacak şekilde bölme ve soyutlama teknolojisidir.
Yani bir bilgisayarda, sanki birden fazla ayrı bilgisayar (işletim sistemi) varmış gibi davranılmasını sağlar.
Video – Sanal Masaüstü Bilgisayara Windows 10 Kurulumu
Artırılmış gerçeklik
Artırılmış Gerçeklik, “gerçek dünyayı sanal bilgilerle zenginleştiren” teknolojidir.
Gerçek ortam üzerine bilgisayar tarafından oluşturulmuş öğeler eklenir ve bu sayede daha etkileşimli, bilgilendirici ve görsel bir deneyim sağlanır.
Kamera, sensör ve yazılım yardımıyla, ekranda gördüğümüz gerçek ortama bilgisayar tarafından üretilen dijital öğeler eklenir.
Simülasyon
Simülasyon; bir sistemin davranışını anlamak, tahmin etmek veya eğitim amacıyla gerçeğe yakın şekilde modellemek için kullanılır.
Bu modelleme sırasında sistemin kuralları, değişkenleri ve olası sonuçları bilgisayar programlarıyla taklit edilir.
Kısaca:
Simülasyon = Gerçeğin sanal ortamda canlandırılmasıdır.
Örneklerle Simülasyon:
- Uçuş simülatörü: Pilotlar, gerçek uçak kullanmadan uçuş eğitimi alır. Video
- Sürüş simülatörü: Sürücü adayları veya yarışçılar, sanal ortamda araç kullanmayı öğrenir. Video
- Tıp simülasyonu: Doktorlar sanal hastalar üzerinde ameliyat pratiği yapar.
- Fabrika simülasyonu: Üretim süreci test edilir, hatalar önceden görülür.
- Bilgisayar simülasyonu: Fizik, kimya veya ekonomi gibi alanlarda deneyler yapılır.
- Uzay simülasyonu: Uzay görevleri önceden sanal ortamda denenir.
Bir simülasyon modelinin oluşturulma aşamaları şunlardır:
- Sistemin açıklamasının oluşturulması
- Oluşturulacak modelin kurallarının belirlenmesi
- Elde edilen verilerin bir araya getirilerek düzenlenmesi
- Bilgisayar yazılımının algoritmasının elde edilmesi
- Model performansının ölçülmesi
- Model için önemli noktaların planlanması
- Denemelerin yapılması ve duyarlılık tahlilleri
- Uygulamaların yapılması ve sonuçların kanıtlanması
Sanal fabrika
Sanal fabrika, bir üretim tesisinin tüm unsurlarını (makineler, işçiler, malzeme akışı, enerji, bakım, zaman ve maliyet verileri) dijital olarak temsil eden bir simülasyon sistemidir.
Gerçek üretim başlamadan önce her şey sanal ortamda test edilir. Video Video2
Avantajları:
- Gerçek üretim başlamadan hatalar tespit edilir.
- Zaman ve maliyet tasarrufu sağlar.
- Risk içermez, güvenli ortamda test yapılır.
- Verimlilik ve kapasite planlaması kolaylaşır.
- Dijital ikiz teknolojisinin temelini oluşturur.
Ticari sanal fabrika yazılımları (CAMTech, NTU gibi) ile fabrikadaki sistematik yapının daha kolay,
fabrikada olası problemlere karşı çözüm üretmenin ise kullanıcılar için daha yalın hâle getirilmesi
sağlanmaktadır.
Dijital fabrika
Dijital fabrika, bir fabrikanın tüm üretim süreçlerinin, makinelerinin, çalışanlarının ve kaynaklarının dijital ortamda planlandığı, yönetildiği ve izlenebildiği akıllı üretim sistemidir.
Yani gerçek fabrika dijital teknolojilerle entegre hale gelmiş bir üretim ekosistemidir.
Kısaca:
Dijital fabrika = Gerçek fabrikanın dijital olarak yönetilen, veriyle çalışan hali.
Avantajları:
- Akıllı karar verme: Veriye dayalı üretim planlaması
- Verimlilik artışı: Kaynak israfını azaltır
- Maliyet düşüşü: Gereksiz duruş ve hatalar azalır
- Gerçek zamanlı izleme: Tüm süreç anlık olarak takip edilir
- Uzaktan yönetim: Fabrika uzaktan kontrol edilebilir
- Sürekli iyileştirme: Sistem öğrenir ve kendini geliştirir
Gerçek Dünya Örneği:
Siemens Digital Factory: Video
Makinelerden gelen veriler sensörlerle toplanır, üretim planı dijital ekranda optimize edilir, hatalar önceden tahmin edilir.
Bu sayede üretim verimliliği %20 artar, enerji tüketimi %15 azalır.
Dijital fabrika, üretimi sadece “otomatik” değil “akıllı” hale getirir.
Veriler, sensörler, yapay zeka ve simülasyon birlikte çalışarak endüstrinin geleceğini oluşturur.
Dijital ikiz
Dijital ikiz, bir nesnenin, makinenin, fabrikanın veya sistemin gerçek zamanlı verilerle desteklenen dijital kopyasıdır.
Yani gerçek dünyadaki bir varlığın sanal bir yansımasıdır.
Dijital ikiz, sensörler, IoT (nesnelerin interneti), yapay zeka ve veri analitiği kullanarak gerçek sistemin davranışını izler, analiz eder ve tahmin eder.
Kısaca:
Dijital ikiz = Gerçek nesnenin dijital ortamda yaşayan kopyasıdır.
Nasıl Çalışır?
- Gerçek nesne veya sistem sensörlerle donatılır.
- Sensörler, sıcaklık, basınç, hız, enerji tüketimi gibi anlık veriler toplar.
- Veriler buluta aktarılır ve dijital model bu verilerle sürekli güncellenir.
- Yapay zekâ ve analitik yazılımlar, bu verileri analiz ederek gelecekteki davranışları tahmin eder.
Gerçek Dünya Örneği:
- Siemens Energy, türbinlerinin dijital ikizlerini kullanarak arızaları önceden tahmin eder.
- BMW, araçlarının dijital ikizlerini kullanarak üretimden önce tüm süreçleri test eder.
- NASA, uzay araçlarının dijital ikizleriyle arızaları Dünya’dan takip eder.
2.9. OTOMASYON VE SENSÖR TEKNOLOJİLERİ SYF 44
Otomasyon, bir işi insan müdahalesine gerek kalmadan makineler, sensörler, bilgisayar sistemleri veya yazılımlar aracılığıyla gerçekleştirme sürecidir.
Yani insan gücünü azaltarak, süreci otomatik hale getiren teknoloji anlamına gelir.
Kısaca:
Otomasyon = İnsan yerine sistemin kendi kendine çalışmasıdır.
Gerçek Hayattan Örnekler:
- Otomatik üretim hattı: Bir otomobil fabrikasında kaynak robotlarının kesintisiz çalışması.
- Akıllı ev sistemi: Sesle kontrol edilen ışık, perde ve klima sistemleri.
- ATM cihazı: İnsan müdahalesi olmadan para çekme ve yatırma işlemleri.
- Tarım otomasyonu: Toprak nemine göre otomatik sulama yapan sensör sistemi.
Endüstri 4.0 ve Otomasyon:
Otomasyon, Endüstri 4.0’ın temel yapı taşlarından biridir.
Endüstri 4.0‘ın anlamı, üretim süreçlerini daha verimli hale getirmeyi hedefleyen ve bunu gerçekleştirirken nesnelerin interneti (IoT), bulut bilişimi (Cloud), büyük veri (Big Data) gibi yeni nesil teknolojileri kullanan dördüncü sanayi devrimini ifade eder.
Sensörler
Sensör ise çevredeki fiziksel değişiklikleri (sıcaklık, basınç, uzaklık vb.) algılayan cihazlara denir. Yani sensörler, gerçek dünyayı elektronik sistemlerin anlayabileceği verilere çevirir.
Günlük Hayattan Örnekler:
- Araç park sensörleri engeli algılayıp sürücüyü uyarır.
- Otomatik lambalar, hareket algılandığında yanar.
- Klima, ortam sıcaklığına göre kendini ayarlar.
- Robot süpürge, mesafe sensörleriyle çarpmadan temizlik yapar.
- Akıllı telefon, ışık sensörü sayesinde ekran parlaklığını otomatik ayarlar.
2.10. BULUT BİLİŞİM SİSTEMLERİ
Bulut bilişim, büyük kapasitedeki verilerin internette saklanmasına ve internet üzerinden erişimine imkân veren sistemlerdir.
Tanınmış birçok e-posta sağlayıcısı her kullanıcısına belli bir kapasitede bulut hizmeti sunmaktadır. Bu hizmet her e-posta sayfası için farklılık arz etmektedir.
Bulut teknolojisinin getirdiği avantajlar şunlardır:
• Bulut bilişim sistemleri API (uygulama programlama arayüzü) mimarisi üzerinden kullanımkolaylığı getirmektedir.
• Daha fazla saklama alanı, verilerin kaydedilmesi sırasında hızlı veri transferi gibi olanaklarsunmaktadır.
• Verilerin arşivlenebilmesi, verilere yetkili kişiler veya paylaşım izni verilen kişiler tarafından erişilebilmesi ile güvenlik sağlar.
• Web teknolojileri üzerinden çalıştığı için platformdan bağımsızdır. İnternete bağlanılabilen heryerden verilere ulaşılabilmektedir.
• Ana bilgisayarlardan daha güvenlidir. Çünkü bulut hizmeti veren şirketler yazılımsal ve donanımsal güvenlik önlemleri almaktadırlar.
SİBER GÜVENLİK SİSTEMLERİ
Siber güvenlik, ağları ve bilgisayar sistemlerini siber saldırılara karşı korumak için alınması gereken bir dizi önlemleri ifade eder.
Siber saldırı türlerinden bazıları şunlardır: phishing (e-dolandırıcılık), zararlı yazılımlar (trojan, virüs ve worm gibi), DDoS (ağ saldırıları), parola saldırıları…
Siber saldırılardan kişisel olarak korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
• İnternet güvenlik paketi kullanmak
• Güçlü parolalar kullanmak
• Bilgisayardaki programları güncel tutmak
• Sosyal medya ayarlarını yönetmek
• Ağ paylaşımı ayarlarını güçlendirmek
• Ailedeki bireyleri güvenli internet kullanımı için bilgilendirmek
• Kimlik hırsızlığına karşı korunmaya yardımcı olacak önlemler almak